Steenzolder / koningsspil @museum.de

"Koning, keizer, admiraal…"

Midden op de steenzolder zie je een dikke eikenhouten paal. Dit is koningsspil of koning. De koning vormt het middelpunt van de hele molen: zonder deze loodrechte, draaiende overbrengingsas kan er geen graan worden gemalen. De koningsspil is boven op de kapzolder via de bovenas verbonden met de molenwieken. Zo wordt de windkracht overgebracht op het maalproces. Kijk maar eens via de trap omhoog, dan zie je de tandwielen die de koning in beweging zetten.Vlak onder het plafond zie je een groot tandwiel. Het lijkt wel een kroon! Maar het heet het spoorwiel en de tanden zijn precies gelijk over de omtrek van het wiel verdeeld. Bij molens heten ze trouwens niet tanden maar kammen. Je kunt het niet zien, maar onder de koningsspil zit een stalen lager, de taats, die ronddraait in de zogenaamde taatspot. Als de koningsspil draait, grijpen de kammen van het spoorwiel in die van een kleiner wiel, het steenrondsel. Dit wiel zit vast aan een as die de bovenste maalsteen, de loper, in beweging zet. Bij het volgende station, het maalkoppel, ontdek je hoe het graan gemalen wordt.
De koning moet regelmatig worden onderhouden, zodat hij soepel blijft draaien. De taats wordt één keer per maand geolied en de kammen worden één of twee keer per jaar ingevet met bijenwas. Dit voorkomt slijtage. De kammen zijn ook gemaakt van verschillende houtsoorten, zoals beuken en eiken, waardoor ze minder snel slijten. De eikenhouten boomstam waar de koningsspil van is gemaakt, is al ongeveer 500 jaar oud. Hopelijk blijft hij nog lang op zijn troon, oeps… taatspot, zitten:

"Lang leve de koning!"