Vitrines / molens op schaal @museum.de

Zonder wind geen molens…

Toch wel! Niet alle molens gebruikten wind als energiebron. Sommige molens werkten op waterkracht, en op plekken waar wind en water te weinig energie leverden, werd de spierkracht van dieren ingezet om de molenstenen te laten draaien. Deze laatste molens heten rosmolens, omdat ze meestal door één of twee paarden werden aangedreven. Bij de grotere molens liepen de dieren buiten rond de molen, vastgemaakt aan een boom die naar de top van het dak liep. Via tandwielen werd vervolgens een as in beweging gezet. Maar veel rosmolens waren maar klein: daar liep meestal één paard of ezel in de molen rond de as, die rechtstreeks of via tandwielen met de loper was verbonden. Hoe zo'n molen werkt, kun je bekijken aan de hand van het model van een Romeinse koren- en oliemolen. Bij deze kleinere molen loopt een ezel rond de molensteen: tandwielen zijn overbodig. De rosmolen rechts naast het bakhuis wordt door paarden aangedreven.Onze achtkante bovenkruier met Bilauwieken staat er ook tussen. Herken je hem? Met een druk op de knop gaan de wieken draaien. Naast onze beltmolen staat een achtkante bovenkruier die níet op een verhoging staat.

De windmolen met de gebouwen eraan vast is een zogenaamde zaagmolen. In deze molen worden boomstammen tot planken en balken verwerkt.

De watermolen kan twee dingen: noten en zaden tot olie verwerken én graan tot meel. Links zie je de oliemolen met twee verticale molenstenen. Omdat ze op hun kant staan, worden ze ook wel kantstenen genoemd. Op het schaalmodel zijn er molenwieken op geschilderd. Ze maken deel uit van het maalmechanisme, de kollergang. 'Koller' betekent wals of rol, en dat legt ook meteen uit hoe het werkt: de stenen draaien rond een verticale as over een bodemplaat met daarop oliehoudende noten of zaden en walsen ze plat om er olie uit te persen. De kollergang wordt aangedreven door het waterrad. Maar de molenaar kan er ook voor kiezen in plaats daarvan de korenmolen te gebruiken. Via een trechter komt het graan in de molen. De loper die je in de behuizing ziet liggen, wordt via tandwielen en het waterrad aangedreven. Zo wordt van graan meel gemaakt.