In het stadhuis van Xanten wordt het lot van Xanten en omstreken bezegeld. Het gebouw bestaat uit het vroegere lerarencollege en een moderne, functionele aanbouw. Het traptorentje in de tuin is in originele staat behouden. Het klokkelspel, dat dagelijks 6 maal luidt, is tot ver voorbij de marktplaats hoorbaar. Betreden we nu de treden van het stadhuis. Van hieruit heeft u zicht op de oude, met mos overgroeide bakstenen muur die de grens tussen stad en kerk vormde. Het achthoekige paviljoen aan het oostelijke hoekpunt van de immuniteit springt direct in het oog. Dit huisje was vroeger een tuinpaviljoen van één van de stichtsheren en werd in de barokstijl van de 18e eeuw gebouwd. Van hieruit kon de huisheer niet alleen zijn blik door de tuin laten dwalen, maar hij kon ook de bedrijvigheid van de markt in het oog houden. Daar woonde onder andere de conservator en redder van de Xantense dom professor Dr. Walter Baader. Iets verderop, in de richting van het „gotische huis“ bevindt zich nog een architectonisch kleinood: De erker van een huis uit de renaissance. Deze erker heeft de woeligheden van de oorlogen doorstaan. In tegenstelling tot het ooit luisterrijke pand. Dat bestaat momenteel niet meer. De behouden erker uit natuursteen die oorspronkelijk deel uitmaakte van het tuinhuis van de stichtsdekaan Kaspar von Ulft, toont het individualisme, de hoofdgedachte van de renaissance, die men overal in terugvindt: in de filosofie, in de kunst en ook in de architectuur.
